حکمت8 نهج البلاغه-                           شگفتی های تن آدمی

حكمت 324 ترس از خدا در خلوتگاهها (اخلاقى، اعتقادى، تربيتى)

قال علی علیه السلام:

اتَّقُوا مَعَاصِيَ اللَّهِ فِى الْخَلَوَاتِ فَإِنَّ الشَّاهِدَ هُوَ الْحَاكِمُ .

 و فرمود : از نافرمانى خدا در خلوت ها بپرهيزيد

، زيرا همان كه گواه است، داورى مى كند.

منبع: نهج البلاغه- حكمت324

 مسؤوليت نعمت‏ها

 و درود خدا بر او، فرمود: كمترين حق خدا بر عهده شما اينكه از نعمت‏هاى الهى در گناهان يارى نگيريد.حكمت 330(اعتقادى)

 ارزش اطاعت و بندگى

 و درود خدا بر او، فرمود: خداى سبحان طاعت را غنيمت زيركان قرار داد آنگاه كه مردم ناتوان، كوتاهى كنند.حكمت 331(عبادى، اعتقادى)

چرا بنده ديگران ؟

و لا تنكن عبد غيرك و قد جعلك الله حرا نامه /31

ترجمه : بنده ديگرى مباش ، كه خدا،تو را آزاده آفريده است .
شرح : خداوند، انسان را به صورتموجودى آزاد،و داراى شخصيت وعزت نفس آفريده شده است . و به او عقل و شعور، و نيروى درك و دريافت ، و قدرت اراده بخشيده است ، تا انديشه خود را به كاراندازد، از نيروى بدنى خود استفاده كند، و باقدرت فكر، و تن دادن به كار و تلاش ، در كمالآزادى و سربلندى ، زندگى شرافتمندانه يى را دنبالكند. در آفرينش خدا، هيچ انسانى از ديگرى برتر و باارزش تر، يا كمتر و بى مقدارتر نيست . بنابر اين ، هيچ انسانى حق نداردكه ديگران را بنده خود سازد، و هيچ انسانهم حق ندارد خود را به صورت بنده ديگران در آورد. زيرا بندگى ، تنها در برابر خداوند متعال شايسته است ، و جز خدا،هيچكس ‍ شايسته آن نيست كه انسانى ، در برابرش، خود را دچار ذلت و زبونى كند و مانند بنده ناتوان و بيمقدارى ظاهر شود.
البته كسى كه عزت داشته باشد، و ارزش انسانى خود را بشناسد، به آزادى گرانقيمتى كه خداوند به او ارزانى داشته ،احترام خواهد گذشت . چنين فردى ، هميشه به نيروىفكر و قدرت كار و تلاش خود متكى خواهد بود، به آنچه در يك زندگى شرافتمندانه نصيبش ميشود قناعت خواهد كرد، و درنتيجه ، همواره سربلند و آزاد خواهد زيست .
اما افراد ذليل و بى شخصيتى هم پيدا مى شوند، كه به خاطر مال دنيا، در برابر ثروتمندان يا صاحبان مقام وقدرت ، به زانو مى افتند، سر تعظيم فرودمى آورد، و بصورت بنده يى ذليل و بى ارزش ظاهر مى شوند، تا شايد از ثروت و مقام آن افراد بهره يى ببرند و بيش از حدلياقت خود، مالو مقامى بدست آورند.
امام عليه السلام ، اينگونه افراد را نكوهش مى كند و به همه مسلمانانهشدار مى دهد كه : مبادا آزادى و ارزش انسانىخود را، كه خداوند به شما ارزانى داشته است ، پايمالكنيد و به طمع مال و مقام ، در برابر انسانى همچون خودتان ، بندگى كنيد، زيرا خداوند، همه انسانها را آزاد و يكسان آفريده است .

چه بسا كه يكبار خوردن

كم من اءكله منعت اءكلات . ح /171

ترجمه :بسا كه يك خوردن چيزى ، تو را از خوردن بسيارى از خوردنيهاى ديگر، محروم مى كند.

شرح :گاهى كسى را مى بينيم كه سر سفره ، به غذائى ميرسد كه با وضع مزاجى آن روز او سازگار نيست و نبايد از آن بخورد. اما او نميتواند از هوس ‍ خوردن جلوگيرى كند، و از آن غذائى ناسازگار ميخورد، و چند ساعت بعد، به بستر بيمارى مى افتد. يا گاهى ، كسى ديگرى را مى بينيم ، كه ناراحتى مزاجى ندارد، ولى در خوردن غذا، چنان افراط و زياده روى ميكند كه بيمار مى شود.
در هر حال ، اينگونه افراد، بخاطر آن كه نتوانسته اند شكم خود را نگاه دارند چنان بيمار و نزار ميشود، كه تا مدتها از خوردن بسيارى از غذاها و ميوه ها و خوراكى ها محروم ميشوند. و ته دستور پزشك با چند روز، جز غذائى ساده ، نميتوانند به چيز ديگرى لب بزنند.
در حاليكه اگر آن يكى ناپرهيزى نميكرد، و اين يكى به افراط و زياده روى نمى پرداخت هر دو، در روزهاى بعد نيز ميتوانستند از هر نوع خوراكى استفاده كنند، و ناچار از تحمل چند روز پرهيز و محروميت نمى شدند.
اين سخن امام عليه السلام ، به ما مى آورد كه : در هر كارى ، بايد به عاقبت آن هم بينديشيم و صلاح خود را تشخيص دهيم . يعنى اگر ديديم ، در كارى ، با يكبار استفاده كردن ، چندين استفاده بعدى را از دست ميدهيم ، بايد از انجام آن كار خوددارى كنيم .

سُئِل أَميرُالمُؤمِنينَ‏ علیه السلام عَنِ «العِلْمِ»، فَقالَ: أَربَعُ كَلِماتٍ: أَنْ تَعْبُدَ اللهَ بِقَدْرِ حاجَتِكَ إلَيْهِ، وَ أَنْ تَعْصِيَهُ بِقَدْرِ صَبْرِكَ عَلَى النَّارِ، وَ أَنْ تَعْمَلَ لِدُنْياكَ بِقَدْرِ عُمُرِكَ فيها، وَ أَنْ تَعْمَلَ لآِخِرَتِكَ بِقَدْرِ بَقائِكَ فيها.

از اميرالمؤمنين علیه السلام از «علم» سؤال شد، فرمودند: چهار كلمه است:

خداوند را به اندازه­ای که به او نیازمندی، عبادت کنی.

او را به اندازه­ای که طاقت تحمل آتش را داری، معصیت کنی.

برای دنیایت به اندازه­ای که در آن عمر داری، کار کنی

و برای آخرتت به اندازه­ای که در آن باقی می­مانی، عمل کنی.

 امير المؤمنين عليٌّ عليه‏السلام

في وصيّتِهِ لِمحمّدِ بنِ‏أبيبكرٍ حينَ وَلاّهُ مِصرَ: وَانظُرْ إلى صلاتِكَ كيفَ هِي فإنّكَ إمامٌ لِقَومِكَ (يَنبَغِي لكَ) أن تُتِمَّها ولا تُخَفِّفَها ، فَلَيسَ مِن إمامٍ يُصَلِّي بِقَومٍ يَكونُ في صلاتِهِم نُقصانٌ إلاّ كانَ علَيهِ ، لايَنقُصُ مِن‏صلاتِهِم شَيءٌ ، وتَمِّمْها وتَحَفَّظْ فيها يَكُن‏لكَ مِثلَ‏اُجُورِهِم ولايَنقُصُ ذلكَ مِن‏أجرِهِم شَيئا .

امام على عليه‏السلام

- هنگامى كه محمّد بن ابى‏بكر را به فرماندارى مصر گماشت- : بنگر نمازت چگونه است ؛ زيرا تو مقتداى مردم خود هستى . (سزاوار است) كه نماز را كامل به جاى‏آورى و آن را سبك و ناقص برگزار نكنى ؛ زيرا هر پيشنمازى براى مردمى نماز گزارد و در نماز آنها كم و كاستى باشد ، گناهش به گردن اوست ، و از نماز آنها چيزى كم نمى‏شود . نماز را كامل به جاى آر و بر آن مراقبت نما ، تا تو نيز همانند پاداش آنها را داشته باشى و اين از ثواب آنها چيزى نمى‏كاهد .

أمالي الطوسيّ : 29 /